نویسنده: صمصام صانعی

 

نام علمی:

Spinacia Oleracea L، نام فرانسه Epinard و نام انگلیسی آن Spinach می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، اسفناج، اسفاناخ، اسفاناج، اسبانخ و اسپناج نامیده شده است.

تیره گیاه:

اسفناج chenopodiaceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی، یک ساله تا دوساله و دو پایه با ساقه‌ای راست و شیاردار به ارتفاع حدود 60 سانتی متر، پربرگ، برگ‌های آن با پهنکِ مثلثی شکل، گوشتی، پهن، نرم، به رنگ سبز تیره و منتهی به دمبرگ مشخص می‌باشند. گلهایش تک جنس در هر پایه، گل آذین ماده به صورت سنبله انتهایی و گل آذین نرمحوری است و رنگ گل‌ها مایل به سبز می‌باشد. میوه‌اش دایره‌ایِ تخم مرغی شکل، تخت و تقریباً صاف یا مدور، با شاخ‌های خیلی نازک و محتوی تخم‌های گرد و خاکستری رنگ است.

طبیعت اسفناج:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن معتدل است.

رویش جغرافیایی:

به طور وسیع در نواحی معتدله و تقریباً گرم و مرطوب سراسر کشورها و در ایران بیشتر در استان‌های اصفهان، خوزستان و تهران کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در آن:

پروتئین، چربی، سکرتین، لسییتین ساکارید، ساپونین‌ها، کلروفیل، نیاسین، آرسینیک، رایبوفلاوین، اکسالیک اسید، هیدرات کربن، تیامین، انواع ویتامین‌ها، آهن، فسفر، آب، خاکستر، سدیم، کلسیم و پتاسیم در آن مشخص شده است.  

بخش مورد استفاده:

برگ، ساقه و تخم

نحوه مصرف:

معمولاً برگ و ساقه را به صورت خام یا پخته استفاده می‌کنند.

خواص درمانی:

تمیز کننده قوی روده‌ها و افزاینده حجم خون، سریع الهضم و بادشکن، سرشار از آهن و ویتامین‌ها و خون‌ساز، افزاینده گلبول‌های قرمز خون و شیرافزا، ضد یرقان و کاهنده قند و کلسترول خون، ضد سرطان و مسکن سردردهای ناشی از اختلالات صفراوی یا گوارشی، ضد ورم ریه و باز کننده گرفتگی صدا، کاهنده فشار خون و تحلیل برنده ورم روده کوچک، لاغر کننده و برطرف کننده یبوست، محرک کلیه و خنک کننده، ادرارآور و صفرابر، آرام‌بخش و تحریک و تقویت کننده عضله قلب می‌باشد. در ضمن برای سرفه‌های خشک، ورم و درد گلو، درد سینه، حبس البول، بزرگی غده تیروئید، روماتیسم، نقرس و آسم نیز مفید است.

نکته:

آب اسفناج را دور نریزید با شکر مخلوط کرده برای افرادی که کمبود آهن یا کم خونی دارند بسیار نافع است. اسفناج بهترین غذا برای خانم‌های باردار و کودکان کم‌اشتها و کم رشد است.

تذکر:

زیاده‌روی در مصرف اسفناج برای اشخاص مبتلا به ورم مفاصل و سنگ‌های کلیه و مثانه مضر است.

منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول. نایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: حافظ نوین، اول.